حجامت یکی از رایج‌ترین روش‌های خونگیری در طب ایرانی می‌باشد که با هدف پیشگیری و بهبود بیماری، با ایجاد مکش در نواحی خاصی از بدن و خون گیری از آن مکان‌ها صورت می‌گیرد.
تاریخچه حجامت:
یکی از روش‌های بسیار مؤثر درمانی در طب سنتی و طب ایرانی ــ اسلامی بوده و از دیرباز از جایگاه ویژه‌ای نزد حکمای ایران‌زمین در پیشگیری و درمان طیف گسترده‌ای از بیماریها برخوردار بوده است.حجامت عملی طبی ست که از دیرباز در ایران رایج بوده و طبقات مختلف جامعه از آن بهره می‌بردند و سپس در کشورهای دیگر مرسوم شد.
کنار منابع طب سنتی که تأکید ویژه‌ای بر حجامت دارند، در دین مبین اسلام نیز تأکید بسیار زیادی بر انجام حجامت با رعایت شرایط و آداب آن شده است.
حدود ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح (علیه السلام) حجامت در مقدونیه انجام می‌شد و در آن زمان یک پزشک را با حجامتش می‌شناختند، یعنی اگر پزشکی حجامت نمی‌کرد، او را پزشک نمی‌دانستند.
اما کنار اسناد غیرقابل‌خدشه در منابع طب سنتی و منابع دینی درباره فواید و اثرات شگرف حجامت در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریها، امروزه تحقیقات متعدد علمی از سوی مراکز تحقیقاتی مختلف دنیا نیز صورت گرفته است و در حال حاضر به‌واسطه این مطالعات و تحقیقات، حجامت در تمام کشورهای دنیا به‌عنوان یک روش علمی مؤثر در درمان بسیاری از بیماریها پذیرفته شده؛ از جمله در قالب 8000 مقاله علمی به فواید و نتایج مثبت درمانی حجامت پرداخته شده است.
فعالیت رسمی " ۱۱۶ کلینیک حجامت " در انگلستان/ مخالفت با حجامت فقط در ایران!
۴۱ کشور جهان حجامت را به رسمیت می‌شناسند و در حال حاضر، بزرگترین مؤسسه تحقیقات حجامت در آمریکا قرار دارد.در حال حاضر در کشور انگلستان بالغ بر "116 مرکز رسمی حجامت" تحت عنوان "Hijama Clinic" مشغول فعالیت هستند؛ این مراکز انجام حجامت در سراسر کشور انگلستان و در شهرهای مختلف این کشور تأسیس شده و روزانه به انجام حجامت بیماران خود و داوطلبان انجام آن مشغول هستند؛ اطلاعات، شماره تماس و آدرس این مراکز در سایت رسمی حجامت کشور انگلستان به آدرس اینترنتی http://hijamaclinic.net/therapists.php در دسترس عموم قرار دارد.
تعریف حجامت:
حجامت یک روش خونگیری، به منظور پیشگیری و درمان بیماری‌هاست. این نام‌گذاری احتمالا به علت شیوه عمل آن است که از طریق تحجیم، گشایش و انبساط موضعی عمل می‌کند.
حجامت در واقع اعمال یک دسترسی فوری و آگاهانه به سیستم ساکن دفاعی عمومی بدن است تا آن را علیه کلیه عوامل درونی و بیرونی هوشیار و فعال سازد.
اثر حجامت در بدن مانند اثر بهار در بدن است و واکسیناسیون عام به شمار می‌رود.
انواع حجامت :
۱- حجامت خشک
۲- حجامت تر
حجامت خشک بر دو نوع است:
۱- حجامت سرد و خشک (انجام بادکش با دستگاه که برای غلبه گرمی خوب است.)
۲- حجامت گرم و خشک (برای غلبه بلغم خوب است.)
فواید کلی حجامت:
۱- افزایش قدرت ایمنی بدن
۲- بهبود جوش کتف و صورت
۳- کاهش غلظت خون
۴- رفع اسپاسم‌ها
۵- افزایش هوش و حافظه
۶- جلوگیری از سکته قلبی و مغزی
۷- تقویت بینایی
۸- خارج کردن سموم
۹- کنترل چربی، قند، اوره و...
مکانیسم حجامت از دیدگاه طب رایج:
مکانیسم حجامت از دیدگاه طب سنتی:
در ادامه توضیحاتی را درباره مکانیسم تأثیر حجامت بر بدن می‌خوانید:
✓حجامت با ایجاد یک التهاب موضعی باعث تحریک سیستم ایمنی بدن و تکثیر سلول‌های دفاعی بدن می‌شود.
✓ حجامت سیستم انعقادی و ضدانعقادی بدن را تنظیم می‌کند.
✓ حجامت بر تیموس که از مهمترین مراکز آموزش سلول‌های دفاعی است تأثیر مستقیم دارد.
✓ حجامت ترافیک لنفاوی را با ایجاد فشار منفی کنترل کرده و باعث افزایش لنف در این سیستم می‌شود.
✓ حجامت با کاهش غلظت خون تراکم سلولی را در مویرگ‌ها کاهش داده، اکسیژن‌رسانی را بهبود بخشیده و بار قلب و ریه را تعدیل می‌کند.
✓ حجامت با تصفیه خون، مواد زائد، مضر و مسموم را از خون خارج می‌کند.
✓ حجامت غدد غیرفعال یا کند بدن را فعال و از طرف دیگر فعالیت غدد پرکار بدن را کاهش می‌دهد؛ به‌عبارت دیگر باعث تعدیل فعالیت غدد داخلی بدن می‌شود (دکتر یوهان آبله محقق آلمانی نیز روی این مکانیزم تأکید فراوان دارد).
✓ حجامت با تحریک سلول‌های موجود در جدار مویرگ‌ها، باعث ترشح فاکتورهای دفاعی بدن از این سلول‌ها می‌شود.مبحث تحریک جدار مویرگ و نقش آن در ایمنی بدن در بزرگترین مراکز علمی تحقیقاتی در حال بررسی است و شاید این مسئله مهمترین مکانیسم شناخته‌شده حجامت در بدن باشد.
✓ حجامت با کاهش فاکتورهای مؤثر در سکته‌های مغزی و قلبی نقش پیشگیری از این بیماریها را دارد (خصوصاً با کاهش میزان آهن خون، چرا که آهن اضافی خون از جمله مهمترین پارامترهای مؤثر در سکته مغزی و قلبی است).
✓ حجامت با اثرگذاری به‌روی عوامل ایجاد حساسیت نظیر هیستامین باعث بهبود نسبی آلرژی می‌شود.
✓ حجامت با ایجاد التهاب و احتقان موضعی، سیستم‌های درونی پاکسازی خون را که برای جذب خون و رفع التهاب در پوست موجود می‌باشد، به فعالیت واداشته و موجب رفع انسدادهای مکانیکی عروق می‌شود.
✓ حجامت باعث افزایش ترشح سروتونین مغز می‌شود (کاهش سروتونین در بروز افسردگی، اختلالات عصبی و رفتاری نقش محوری دارد).
✓ حجامت در بازسازی استیل کولین (میانجی اصلی سیستم ارتباطی مغز و اعصاب) نقش پایه‌ای دارد.
چه کسانی نباید حجامت کنند؟
۱- افراد دارای مزاج، طبع یا غلبه بلغم (برای این افراد فقط بادکش گرم مفید است.)
۲- خانم‌ها در ایام قاعدگی
۳- در حالت جنابت
۴- مبتلایان به فشار خون بالا یا کم خونی شدید (برای برخی از کم‌خونی‌ها انجام حجامت مفید است.)
۵- هنگام عصبانیت نباید حجامت کرد چرا که در آن حالت رگ‌ها منقبض است.
۶- دو سال بعد از عمل قلب باز (اگر انجام آن ضرورت داشت، حتما زیر نظر طبیب ماهر باشد.)
۷- در افراد دارای غلبه سودا بدون استفاده از مسهل‌ها و ضد سوداها
۸- مبتلایان به صرع، چون احتمال تشنج وجود دارد.
۹- بیماران هموفیلی
نکته:
برای انجام حجامت نیاز به آرامش درونی (فرد خیلی عصبی، بی‌قرار، شوک دیده و... نباشد.) و آرامش بیرونی (هوا برفی، سرد، اوج گرما و... نباشد.) می‌باشد.
فرق حجامت با خون دادن:
۱- در حجامت خون کثیف و در خون دادن، خون تمیز خارج می‌شود.
۲- در حجامت حداکثر ۵٠ سی‌سی خون کثیف می‌گیرند ولی در خون دادن ۵۰۰ سی‌سی خون تمیز گرفته می‌شود.
۳- حجامت بر خلاف خون دادن، بازه سنی ندارد.
۴- حجامت باعث تقویت بینایی می‌شود اما خون دادن نور چشم را کم می‌کند.
زمان‌های مناسب و نامناسب برای حجامت:
۱- بهترین زمان‌های حجامت، فصل بهار به ویژه ماه اردیبهشت، ایام حزیران و مهر ماه است.
۲- هر زمان ماه کامل باشد (۱۵ ماه) و ۱۷ و ۱۹ ماه قمری برای انجام حجامت مناسب است.
۳- دوشنبه‌ها بعد از ظهر و پنج‌شنبه‌ها فقط تا قبل از اذان ظهر باید حجامت انجام داد.
۴- از ۳۱ خرداد تا ۷ روز بعد از آن، برای حجامت مفید است. (اگر در مناطق گرمسیر هستید نباید حجامت انجام شود.)
۵- چهارشنبه‌ها و جمعه‌ها نباید حجامت انجام شود.
۶- در روزهای آغازین زمستان (دی ماه) و از ۲۳ تیر تا ۲۳ مرداد ماه، انجام حجامت منع شده است.
توصیه‌های قبل از حجامت:
۱- فرد گرسنه و یا کاملا سیر نباشد.
۲- منع مقاربت از ۱۲ تا ۲۴ ساعت قبل از انجام حجامت
۳- انجام حجامت حتما با وضو باشد و در حین حجامت دعای حجامت و آیةالکرسی را بخواند.
۴- به صورت چهار زانو، پای راست روی پای چپ، رو به قبله و حتما روی زمین بنشیند.
۵- سنگ عقیق همراه فرد نباشد.
۶- موبایل در نزدیکی فرد نباشد.
۷- حدود ۸ ساعت قبل از حجامت، از مصرف غذاهای با طبع سرد خصوصا لبنیات و ترشیجات پرهیز کند.
۸- فرد خیلی خسته نباشد چون احتمال بی‌هوشی وجود دارد.
۹- فرد باید حداقل ۱۲ ساعت قبل از حجامت، سیگار نکشد.
۱۰- از ۲۴ ساعت قبل از حجامت، نباید خربزه بخورد. (چون اگر فرد دچار بی‌حالی شود، نمی‌تواند عسل بخورد.)
۱۱- یک هفته قبل از حجامت، به مقدار زیاد مایعات مصرف شود تا خون رقیق باشد. (مثل آب انار، آب زرشک، شربت عسل، سرکه انگبین و...)
۱۲- استفاده از دوسین یک هفته قبل از حجامت مفید است.
توصیه‌های بعد از حجامت:
۱- محل حجامت را آغشته به عسل کرده و ببندد تا محل ضدعفونی شده و کمک کند تا اثری از رد تیغ روی پوست باقی نماند.
۲- آب و عسل و یا دوسین بخورد (دوسین موجب انبساط عروق می‌شود.)
۳- تا ۲۴ ساعت، ورزش و کار سنگین انجام ندهد.
۴- حداقل تا ۱۲ ساعت سیگار نکشد.
۵- تا ۲۴ ساعت، تخم مرغ، ماهی و لبنیات مصرف نشود.
۶- تا ۱۲ ساعت حمام نرود.
۷- ۱۲ تا ۲۴ ساعت مقاربت نداشته باشد.