مواد مضر تشکیل دهنده شامپو

شامپو (به انگلیسی: shampoo)، از یک واژه سانسکریت به نام چامپانا (Champana) به معنای ماساژ دادن گرفته شده‌است. قبل از پیدایش شامپو مردم از مواد گیاهی مانند سدر و چوبک و کتیرا یا مواد معدنی مانند خاک‌های سیلیسی استفاده می‌نمودند. زمانی که شامپو هنوز ساخته نشده بودند، انسان‌ها از صابون رزماری، زرده تخم مرغ، چای سیاه، عصاره نیشکر، سرکه و آب استفاده می‌کردند.

حمام دین محمد در برایتون انگلیس جایی که نخستین بار شامپو را به اروپائیان معرفی کرد.در سال ۱۸۱۴ میلادی یک مسلمان هندی بنام ساکه دین محمد در برایتون انگلیس یک حمام عمومی باز کرد و بکار بردن شامپو را به‌عنوان یک دوای گیاهی برای اولین بار به اروپا وارد کرد. 

ترکیبات مضر و خطرناک موجود در شامپو چیست؟هنگام استفاده از شامپو، به ترکیبات تشکیل‌دهنده آن دقت کنید. در صورتی که شامپو دارای مواد زیر بود، در استفاده از آن احتیاط کنید، زیرا این مواد خطرناک و سمی هستند:

سولفات‌ها موادی شیمیایی هستند که به عنوان ماده شوینده در شامپو مو به کار میروند. رایج‌ترین سولفات‌ها عبارت‌اند از سدیم لوریل سولفات (SLS) و سدیم لورت سولفات. سولفات‌ها در واقع تمیز‌کننده و شوینده قوی و عامل ایجاد کف در شامپوها هستند؛ بنابراین اگر شامپوی شما کف نمی‌کند، به احتمال زیاد بدون سولفات است. دقت کنید که همین خاصیت شویندگی و پاک‌کنندگی شدید سولفات‌ها است که میتواند باعث ایجاد سوزش، خشکی و التهاب پوست شود. افزایش احتمال بروز حساسیت پوستی و امکان تشدید مشکلاتی مانند روزاسه، اگزما و درماتیت تماسی، از مضرات برخی مشتقات سولفات هستند. همچنین این ماده ممکن است باعث تحریک و سوزش پوست‌های حساس شود.

سولفات یک پاک کننده بسیار قوی می باشد که واکنش های شیمیایی نشان می دهد و می تواند در ترکیب با آب، پوست سر را تمیز کند و زمانی که سرتان را با شامپو می شویید، سولفات ها تمام چربی و آلودگی ها را از بین می برند اما همزمان با تمیز کردن می توانند به موها نیز آسیب بزنند و آن را شکننده و بیش از حد مجعد کنند.

سدیم لوریل سولفات؛ سدیم معمولا حالت کفی را به شامپو می بخشند که همه این ویزگی را دوست دارند اما زمانی که روی پوست سر بمانند، میتوانند اثرات سمی روی بدن فرد به جا بگذارند. موهای رنگ شده و خشک باید از این ماده دور بمانند زیرا رنگ را از بین می برد و ریشه های مو را با از بین بردن روغن های طبیعی خشک می کند.

پارابن ها معمولا به آسیب زننده ها معروف هستند و این مواد از ورود باکتری ها و رشد آن ها در مواد آرایشی و شامپو جلوگیری می کنند اما می توانند تولید استروژن را کاهش دهند که با بیماری هایی مثل سرطان سینه ارتباط مستقیم دارد.برخی از تولیدکنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی برای اینکه محصول تولیدی آن‌ها ارزان تمام شود، از ماده‌ای به نام «پارابن» استفاده می‌کنند که می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان سینه در زنان را افزایش دهد. برای تهیه محصولات قابل اطمینان، واژه PARABEN FREE بر روی محصولات باکیفیت‌تر نشان می‌دهد که آن محصول، فاقد این مواد خطرناک است. 

سدیم کلرید نام دیگر نمک می باشد. سدیم کلرید در شامپو و نرم کننده برای ضخامت مو استفاده می شود اما نمک میتواند برای پوست سر خشک، حساسیت و خارش ایجاد کند که باعث ریزش مو خواهد شد.

این ماده از نفت خام گرفته می شود و البته هیچ سندی ثابت نکرده است که این ماده به تنهایی سمی باشد اما ترکیب آن با محصولات دیگر برای مو آسیب زا است.

این دو ماده مسئول پایداری در شامپو و کف کنندگی در آن هستند و بر پایه آب و روغن می باشند و در سال 1998 محققان بین این مواد و سرطان های حیوانات، روابطی را کشف کردند اما تاثیرات آن هنوز بر روی انسان به طور واضح کشف نشده است اما در کشورهایی مثل اروپا استفاده از این ترکیبات در شامپو و مواد آرایشی ممنوع است.

در آزمایشات انجام شده، ثابت شده است که فرمالدئید به راحتی توسط پوست انسان جذب می شود که معمولا تولید کنندگان این ماده را به عنوان نگه دارنده به شامپوها اضافه می کنند اما این ماده می تواند در گذشت زمان تغییر حالت دهد.

وجود الکل در شامپو باعث خشک شدن موها می شود. البته انواعی از الکل ها مثل c و s خاصیت خشک کنندگی مو را ندارند و این الکل ها می توانند رطوبت مو را نیز حفظ کنند. و الکل های پروپانول معمولا جزء الکل های مضر در شامپو هستند.

محصولاتی که حاوی مواد خوشبوکننده هستند، مواد شیمیایی پنهانی دارند.این مواد رایحه دار در محصولات آرایشی به طور وسیع استفاده می شود و میتواند بیماری هایی مثل آسم و سرطان را به وجود بیاورد، آن ها همچنین می توانند باعث حساسیت مو و پوست سر نیز بشوند که همین امر باعث ریزش مو خواهد شد.

بیشتر شامپوها و نرم کننده ها با ترکیبات رنگدار موجود هستند که باعث زیباترشدن ظاهر آنها میشود و این رنگها از مواد نفتی گرفته میشود و میتواند تأثیرات مضری بر روی سلامت فرد بگذارد و ترکیبات رنگدار به طور طبیعی در اکثر شامپوها وجود دارد.

دایمتیکون نوعی از سیلیکون می باشد که در محصولات مویی استفاده می شود و شامپوها را نیز در بر می گیرد که این ماده می تواند باعث ایجاد چربی های اضافه در فولیکول های مو شود و از آن جایی که نقش این ماده حفاظت از سطح پوششی مو می باشد، می تواند رطوبت و مواد مغذی را به مو مسدود کند و از این طریق آلودگی ها را نیز از بین ببرد و همچنین می تواند منافذ پوست سر را نیز ببندد و باعث خارش و حساسیت شود.

این ماده یکی دیگر از همان موادی است که برای افزایش کف در شامپوها استفاده می شود و از روغن نارگیل گرفته می شود اما می تواند تأثیرات منفی برای موها داشته باشد. مواردی مثل آلرژی ها، خستگی پوست، اگزما و قرمزی از عوارض این ماده است.

استفاده از تریکلوزان در صابون های آنتی باکتریال در سال 2016 ممنوع شد اما هنوز از آن ها در خمیر دندان ها، شامپوها و دئودورانت ها استفاده می شود. این ماده شیمیایی آنتی باکتری می تواند تعادل هورمون ها را بهم بریزد و در نتیجه می تواند مشکلاتی مثل سرطان، اختلال در رشد نوزاد و موارد دیگر را به وجود بیاورد.

رتینل پالمیتات یکی دیگر از موادی است که با پالمیتیک اسید ترکیب می شود و این ماده می تواند باعث قرمزی، خارش و پوسته شدن در قسمت سر شود و دیگر اثرات جانبی آن شامل مشکلاتی مثل سرطان، سمی شدن اعضای بدن و مشکلات تناسلی است.

هگزاکلروفن یک ماده ضدعفونی‌کننده است که به دلیل داشتن ویژگی‌های آنتی‌باکتریال در محصولات آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده می‌تواند باعث سوزش چشم و تحریک پوست شود و در صورت خورده شدن باعث بروز مشکلاتی چون حالت تهوع، استفراغ، گرفتگی شکم و اسهال می‌شود. از دیگر عوارض جانبی هگزاکلروفن می‌توان به قرمزی، خشکی، پوسته‌پوسته شدن و تورم پوست اشاره کرد. حساسیت به نور، عارضه جانبی دیگر این ماده است. بنابراین بسیار مهم است که شامپو مو انتخابی شما فاقد این ماده باشد.

فتالات‌ها گروهی از مواد شیمیایی هستند که معمولاً برای افزایش انعطاف‌پذیری پلاستیک به کار می‌روند و در محصولات آرایشی از جمله شامپوها، به عنوان ماده‌ای برای افزایش ماندگاری رایحه استفاده می‌شوند.فتالات‌ها با اختلالات هورمونی و ناباروری، کاهش تعداد اسپرم و مشکلات تولید مثل و دستگاه تناسلی مرتبط هستند. مطالعات نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض این مواد شیمیایی، ممکن است خطر سقط جنین و دیابت بارداری را افزایش دهد.

رتینل پالمیتات یکی از موادی است که با پالمیتیک اسید ترکیب میشود و این ماده میتواند باعث قرمزی،خارش و پوسته شدن در قسمت سر شود و دیگر اثرات جانبی آن شامل مشکلاتی مثل سرطان، سمی شدن اعضای بدن و مشکلات تناسلی میباشد.

شامپو به‌‌واسطه داشتن مواد شیمیایی به نام سورفکتانتها، باعث تمیزی مو می‌شود. سورفکتانت‌ها، شوینده‌هایی هستند که سلول‌های مرده، مواد زائد و چرک را از سطح پوست سر و مو پاک می‌کنند. علاوه بر این، بسیاری از شامپوها حاوی سولفات‌ها هستند.این مواد باعث تولید کف غلیظی می‌شوند و این کف، چربی را از موها می‌زداید. وجود این مواد در شامپوها می‌تواند موها را تمیزتر کند؛ اما از سوی دیگر، سولفات‌ها می‌توانند از مضرات شامپو باشند، زیرا حفظ حداقل مقداری از چربی روی موها برای محافظت از آن‌ها در برابر آسیب‌های احتمالی بسیار مهم است.

برخی دیگر از مواد سمی موجود در شامپوهای بی‌کیفیت عبارتند از: SILICON ,PEG و SLES

گزارش‌ها نشان می‌دهد که بعضی از مواد موجود در شامپوها و محصولات مو میتوانند باعث ریزش مو شوند و سلامتی شما را به‌خطر بیندازند. اگر برای مراقبت از موهای خود به‌سراغ یک محصول جدید رفتید و بعد از آن متوجه‌ی ریزش مو یا مشکلات پوست سر شدید،استفاده از آن را متوقف و دنبال جایگزین مناسب باشید.

شامپو های گیاهی با ترکیبات طبیعی خود علاوه بر اثرات پاک کنندگی، ریزش مو را نیز کاهش می دهند.